ارائه‌ی پاورپوینت منجانيقون – تجربه‌ای خاص و متمایز!

پاورپوینتی حرفه‌ای و متفاوت:

فایل پاورپوینت منجانيقون شامل 120 اسلاید جذاب و کاملاً استاندارد است که برای چاپ یا ارائه در PowerPoint آماده شده‌اند.

ویژگی‌های برجسته فایل پاورپوینت منجانيقون:

• طراحی خلاقانه و حرفه‌ای: فایل پاورپوینت منجانيقون به شما این امکان را می‌دهد که مخاطبان خود را با یک طراحی خیره‌کننده جذب کرده و پیام خود را به بهترین شکل انتقال دهید.
• سادگی در استفاده: اسلایدهای پاورپوینت منجانيقون به گونه‌ای طراحی شده‌اند که استفاده از آن‌ها بسیار آسان باشد و نیاز به تنظیمات اضافی نداشته باشید.
• آماده برای ارائه: تمامی اسلایدهای پاورپوینت منجانيقون با کیفیت بالا و بدون نیاز به ویرایش، آماده استفاده هستند.

کیفیت تضمین‌شده با دقت بالا:

فایل پاورپوینت منجانيقون با رعایت بالاترین استانداردهای طراحی تولید شده است. بدون نقص یا بهم‌ریختگی، تمامی اسلایدها آماده برای یک ارائه بی‌نقص و حرفه‌ای هستند.

نکته مهم:

هرگونه تفاوت احتمالی در توضیحات ممکن است به دلیل نسخه‌های غیررسمی باشد. نسخه اصلی پاورپوینت منجانيقون با دقت و حرفه‌ای تنظیم شده است.

همین حالا فایل پاورپوینت منجانيقون را دانلود کنید و ارائه‌ای حرفه‌ای و تأثیرگذار داشته باشید!

---

بخشی از متن پاورپوینت منجانيقون :

علم حیل

علم حِیَل (پاورپوینت منجانيقون)که به آن علم حیله ها، نیرنجات یا علم نیرنگها نیز میگویند، از علوم کاربردی رایج در دوره اسلامی که با طراحی، ساخت، کارکرد و کاربرد ابزارها و دستگاههای گوناگون مکانیکی سروکار داشت.

فهرست مندرجات

1 – شاخه های علم حیل
2 – علت نام گذاری علم حیل
3 – معنی واژه حیل
4 – تاریخچه پیدایش علم حیل
5 – کاربرد های علم حیل
5.1 – کاربرد در کاغذ سازی و ساخت ترازو
5.2 – کاربرد در ساعت سازی
5.3 – کاربرد در دستگاههای آبیاری و آسیاب ها
5.4 – کاربرد در دانش احتراق و اسلحه سازی
5.5 – کاربرد در شیشه گری و بلورسازی
5.6 – کاربرد در دریانوردی
6 – کتب تألیف شده در علم حیل
6.1 – برخی از دانشمندان و نوشته های آنان در علم حیل
6.2 – بخی آثار ترجمه شده به زبان عربی
6.3 – برخی آثار ترجمه شده به زبان لاتینی
7 – کتاب‌نامه
8 – پانویس
9 – منبع

شاخه های علم حیل

علم حیل شامل این شاخه ها بود:

بررسی نظری مفهوم حرکت، تعیین مرکز ثقل اجسام، طراحی دستگاههای بالابر اجسام سنگین، استخراج و انتقال آبهای زیرزمینی، و ساخت ساعتها و سلاحها و ابزارهای موسیقی و ابزارهای مورد نیاز سایر علوم و صنایع و پیشه های گوناگون.

علت نام گذاری علم حیل

عامل انتقال نیرو در این دستگاهها هوا (در آلات الروحانیه)، آب، شن یا اجزای مکانیکی بود. سازوکار این دستگاهها معمولا از عموم مردم پنهان نگاهداشته میشد. ازاینرو، عملکرد دستگاهها برایشان عجیب بود و نوعی تردستی محسوب میشد و این علم را به همین سبب علم حیله ها (حیل) یا نیرنگها (نیرنجات) مینامیدند. علم حیل را معادل علم مکانیک در دوره جدید دانسته اند.

معنی واژه حیل

واژه حیله به معنای هنر، صنعت، حرفه و اختراع نیز آمده است.

[1] محمدبن محمد فارابی، احصاءالعلوم، ج1، ص49ـ51، چاپ عثمان محمد امین، قاهره 1350/1931.

[2] محمدبن احمد خوارزمی، مفاتیح العلوم، ج1، ص269ـ 270، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت1404/1984.

[3] محمدبن محمد غزالی، تهافت الفلاسفه، ج1، ص235، چاپ سلیمان دنیا، قاهره (1987).

[4] شمس الدین محمدبن محمود آملی، نفائس الفنون فی عرایس العیون، ج3، ص557، ج 3، چاپ ابوالحسن شعرانی، تهران 1379.

[5] محمد اعلمیبن علی تهانوی، کشاف اصطلاحات الفنون، ج1، ص46ـ47، بیروت: دارصادر.

[6] علی اکبر نفیسی، فرهنگ نفیسی، ذیل «حیله»، تهران 1355ش.

[7] دهخدا، لغتنامه، ذیل «حیل».

[8] ابن سینا، معیارالعقول، ج1، ص1، چاپ جلال الدین همائی، تهران 1331ش.

به نوشته خوارزمی،

[9] محمدبن احمد خوارزمی، مفاتیح العلوم، ج1، ص269، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت1404/1984.

صِناعهالحیل را یونانیها پاورپوینت منجانيقون میگفتند. پاورپوینت منجانيقون همان مکانیک است

[10] ذیل «پاورپوینت منجانيقون»، دهخدا، لغتنامه.

که صورت تحریف شده «میخنیق» بوده و به اسامی دیگر مانند منجنیق و منجنیک نیز در عربی خوانده شده است.

[11] محمدحسین بن خلف برهان، برهان قاطع، ج1، ص2039، پانویس 9، چاپ محمدمعین، تهران 1361ش.

تاریخچه پیدایش علم حیل

پیدایش علم حیل به پیشاز شروع تاریخِ مکتوب برمیگردد. احتمال میرود که این علم از تمدنهای شرقی به یونان منتقل شده باشد و به این ترتیب، یونان باستان ذخایر سه هزار ساله میراث حیل مشرق زمین و مصر را به ارث برده باشد، اما آثار مکتوب به جامانده درباره علم حیل، از یونان باستان آغاز میشود.

توصیف بسیاری از اجزا و دستگاههای مکانیکی در نوشته های این دوران دیده میشود که البته نمیتوان به یقین مشخص کرد کدام یک از آن‌ها از حیطه نظری فراتر رفته و کاربرد عملی یافته بودند. تطور فناوری کم و بیش در دوره رومی ها نیز ادامه یافت.

[12] ویلیام جیمز دورانت، تاریخ تمدن، ج4، بخش 1، ص141، ترجمه ابوطالب صارمی، ابوالقاسم طاهری، تهران 1382ش.

[13] ویلیام جیمز دورانت، تاریخ تمدن، ج4، بخش 1، ص150، ترجمه ابوطالب صارمی، ابوالقاسم طاهری، تهران 1382ش.

[14] ویلیام جیمز دورانت، تاریخ تمدن، ج4، بخش 1، ص190، ترجمه ابوطالب صارمی، ابوالقاسم طاهری، تهران 1382ش.

[15] ویلیام جیمز دورانت، تاریخ تمدن، ج4، بخش 1، ص203، ترجمه ابوطالب صارمی، ابوالقاسم طاهری، تهران 1382ش.

[16] جان دزموند برنال، علم در تاریخ، ج1، ص174، ج 1، ترجمه ح اسدپور پیرانفر، تهران 1380ش.

[17] موریس دوما، تاریخ صنعت و اختراع، ج1، ص230ـ255، ترجمه عبداللّه ارگانی، تهران 1378ش.

[18] موریس دوما، تاریخ صنعت و اختراع، ج1، ص257ـ299، ترجمه عبداللّه ارگانی، تهران 1378ش.

علم حیل در دوره اسلامی شکوفا شد. بسیاری از دستاوردهای مسلمانان جنبه عملی و کاربردی یافت و تا شروع انقلاب صنعتی غرب، به اوج پیشرفت خود رسید.

اروپاییان قبل و بعد از انقلاب صنعتی، روشهای فناوری جهان اسلام را به تفصیل بررسی کردند و از آن‌ها بهره های فراوان بردند.

[19] آرنولد پیسی، تکنولوژی در تمدن جهان، ج1، ص162، ترجمه فریدون بدرهای، تهران 1376ش.

[20] جان دزموند برنال، علم در تاریخ، ج1، ص217ـ218، ترجمه ح اسدپور پیرانفر، تهران 1380ش.

کاربرد های علم حیل

کاربرد در کاغذ سازی و ساخت ترازو

علم حیل در کاغذسازی کاربرد داشت و مسلمانان این صنعت را از اسیران جنگی چینی در سمرقند آموختند. کاغذسازی در دوره امویان یا عباسیان در جهان اسلام رواج یافت و بسیاری از نقاط کشورهای اسلامی شاهد گسترش این صنعت بودند.

[21] ابن ندیم، الفهرست، ج1، ص23، (تهران).

[22] ناصرخسرو، سفرنامه حکیم ناصرخسرو قبادیانی مروزی، ج1، ص20ـ21، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران 1363ش.

[23] حمداللّه مستوفی، نزههالقلوب، ج1، ص66.

ساخت ترازو در دوره اسلامی پیشرفت زیادی کرد و بسیاری از دانشمندان سرشناس به توصیف روشهای ساخت ترازو، اندازهگیری وزن اشیا، وزن مخصوص و مبحث مرکز ثقل (گرانیگاه) پرداختند. پیشرفته ترین ترازوها به نام ترازوی حکمت، متعلق به ابو الفتح عبد الرحمان خازنی بود.

کاربرد در ساعت سازی

ساعت سازی بین مسلمانان رواج زیادی داشت و انواع ساعتهای آفتابی، شنی، آبی و شمعی ساخته میشد. ساخت ساعتهای جیوه ای نیز سابقه دارد. ساعتها به روشهای گوناگون، به طور خودکار گذشت زمان را نشان میدادند و به صورت ثابت یا قابل حمل ساخته میشدند. ساعت آبی قابل حمل را «صندوق الساعه» مینامیدند که استفاده از آن در ایران رواج داشت.

مشهور است ساعتی آبی را که هارون الرشید برای شارل کبیر، پادشاه فرانسه، هدیه فرستاد، غربیان هشتمین عجایب جهان پنداشتند. در ایران، ساعتهای آفتابی کوچکی از برنجِ ریختگی ساخته میشد که در سفر و حضر در تعیین ساعات روز، جهتیابی و تعیین قبله به کار میرفت. این ساعتها را بیش‌تر در یزد و اصفهان میساختند.

[24] اسماعیل بن رزّاز جزری، مبانی نظری و عملی مهندسی مکانیک در تمدن اسلامی (الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعهالحیل)، ج1، ص1ـ230، ترجمه و تحشیه محمدجواد ناطق، حمیدرضا نفیسی، و سعید رفعت جاه، تهران 1380ش.

[25] ابن ساعاتی، علم الساعات و العمل بها، ج1، ص9ـ10، چاپ محمد احمد دهمان، دمشق (1401/ 1981).

[26] ابن ساعاتی، علم الساعات و العمل بها، ج1، ص19، چاپ محمد احمد دهمان، دمشق (1401/ 1981).

[27] پیر روسو، تاریخ علوم، ج1، ص143، ترجمه حسن صفّاری، تهران 1378ش.

[28] زیگرید هونکه، فرهنگ اسلام در اروپا: خورشید اللّه برفراز مغرب زمین، ج1، ص169ـ170، ترجمه مرتضی رهبانی، تهران 1370ش.

[29] زیگرید هونکه، فرهنگ اسلام در اروپا: خورشید اللّه برفراز مغرب زمین، ج1، ص171ـ172، ترجمه مرتضی رهبانی، تهران 1370ش.

[30] لطف اللّه قاری، «الآلات المیکانیکیه فی تراثنا العلمی و موقع کتاب الرساله القدسیه»، ج1، ص61.

[31] محمدتقی احسانی، هفت هزار سال هنر فلزکاری در ایران، ج1، ص206ـ207، تهران 1386ش.

کاربرد در دستگاههای آبیاری و آسیاب ها

انواع دستگاههای آبیاری و آبکشی در نقاط مختلف سرزمینهای اسلامی از جمله ایران، سوریه، بین النهرین و اندلس ساخته میشد. تلمبه های پیشرفته که در آن‌ها انواع اجزای مکانیکی مثل توربین، چرخدنده، سازوکار لَنگ، شیر یک طرفه، سیلندر و پیستون به کار میرفت و همچنین تلمبه های شناور، در این سرزمین ها رایج بود.

[32] اسماعیل بن رزّاز جزری، مبانی نظری و عملی مهندسی مکانیک در تمدن اسلامی (الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعهالحیل)، ج1، ص469ـ476، ترجمه و تحشیه محمدجواد ناطق، حمیدرضا نفیسی، و سعید رفعت جاه، تهران 1380ش.

[33] محمدبن معروف تقی الدین راصد، الطرق السنیه فی الآلات الروحانیه، ج1، ص39ـ50، نسخه عکسی، در احمد یوسف حسن، تقی الدین و الهندسه المیکانیکیه العربیه، حلب 1976.

مبانی استفاده از باد به عنوان نیروی محرکه آسیاب ها بر دانشمندان مسلمان آشکار بود

[34] بنوموسی، کتاب الحیل، ج1، ص340، چاپ احمد یوسف حسن، حلب 1981.

[35] بنوموسی، کتاب الحیل، ج1، ص342، چاپ احمد یوسف حسن، حلب 1981.

و بخصوص در سیستان از این آسیاب ها عملا استفادهمیشد.

[36] محمدبن ابیطالب دمشقی، نخبهالدهر فی عجائبالبر و البحر، ج1، ص243ـ245، بیروت 1988.

دمشقی در قرن هفتم سازوکار آسیای بادی سیستان را به تفصیل و با رسم شکل بیان کرده است.

[37] محمدبن ابیطالب دمشقی، نخبهالدهر فی عجائبالبر و البحر، ج1، ص243ـ245، بیروت 1988.

کاربرد در دانش احتراق و اسلحه سازی

تسلط به دانش احتراق و تولید سلاحهای آتشین نیز تجلی کاربرد واکنش های شیمیایی در علم حیل بود.

[38] مصطفی میرسلیم، «سیر تحول علم مکانیک نزد مسلمانان»، ج1، ص48ـ51، تحقیقات اسلامی، سال 8، ش 1و2 (1372ش).

صنعت قفل سازی نظیر قفل های کلونی و رمزی رواج زیادی داشت. قفل های رمزی به جامانده از سده های میانی که صنعتگران ایرانی ساخته بودند، هنوز در موزه ها وجود دارد.

[39] اسماعیل بن رزّاز جزری، مبانی نظری و عملی مهندسی مکانیک در تمدن اسلامی (الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعهالحیل)، ج1، ص496ـ512، ترجمه و تحشیه محمدجواد ناطق، حمیدرضا نفیسی، و سعید رفعت جاه، تهران 1380ش.

[40] محمدجواد ناطق، «بدیع الزمان جزری: مهندس مشهور قرن ششم هجری»، ج1، ص153ـ155، وقف: میراث جاویدان، سال 4، ش 3 و 4 (پاییز و زمستان 1375).

فولادسازی از دیگر صنایع رایج در کشورهای اسلامی بود. ابو ریحان بیرونی در الجماهر

[41] ابوریحان‌ بیرونی، الجماهر فی الجواهر، ج1، ص404ـ409، چاپ یوسف الهادی، تهران 1374ش.

شرحی از این صنعت عرضه کرده است. از فولادی ویژه با روش هایی مخصوص، در نقاط مختلف شمشیری مشهور به شمشیر دمشقی میساختند که امروزه پژوهش های نظری و عملی درخور توجهی درباره آن صورت گرفته است.

تولید فولاد و کار روی آهن به فناوری ساخت انواع کوره های ذوب، تجهیزات تصفیه مذاب و وسایل آهنگری نیاز داشت که در کشورهای اسلامی به آن دست یافته بودند.

صنعت فولادسازی و هنر مشبک سازی فولاد در ایران در عصر صفوی به اوج خود رسید و از این فلز در ساخت اسلحه، الواح مشبک، زره، کلاه‌خود، سپر، کتیبه های در و پنجره، قلمدان و ظروف استفاده میکردند.

[42] محمدتقی احسانی، هفت هزار سال هنر فلزکاری در ایران، ج1، ص209ـ 224، تهران 1386ش.

کاربرد در شیشه گری و بلورسازی

صنعت شیشه گری و بلورسازی در دوره اسلامی رشد چشمگیری داشت. انواع ظرفهای شیشه ای را در سراسر قلمرو اسلامی میساختند.

[43] موریس اسون دیماند، راهنمای صنایع اسلامی، ج1، ص215ـ222، ترجمه عبداللّه فریار، تهران 1365ش.

کارخانه های نساجی یا «دُورُالطِراز» در سراسر جهان اسلام وجود داشت. بسیاری از آن‌ها در ایران بود و بافته های ایران به نقاط دیگر صادر میشد. صنعت نساجی در مصر به ویژه در دوره فاطمی، همچنین در بغداد، سوریه، عثمانی و اندلس نیز رواج داشت.

[44] بشیر رمضان تلیسی و جمال هاشم ذویب، تاریخالحضارهالعربیهالاسلامیه، ج1، ص234ـ237، بیروت 2002.

[45] موریس اسون دیماند، راهنمای صنایع اسلامی، ج1، ص232ـ256، ترجمه عبداللّه فریار، تهران 1365ش.

کاربرد در دریانوردی

در صنعت دریانوردی، مسلمانان به ساخت انواع کشتی (نظیر کشتی های ماهیگیری و جنگی) اهتمام می‌ورزیدند و کشتی های جنگی گوناگونی با اسامی و کاربردهای متفاوت میساختند. سلاحهای ویژه تهاجمی و تدافعی با نام های خاص خود ساخته و بر این کشتی ها نصب میشد. لنگرگاه های عظیمی در عکّا، طرابلس، تِنّیس و سایر بندرها ساخته شده بود که ظرفیت بعضی، مثل لنگرگاه های طرابلس و تنیس، را تا هزار کشتی گفته اند.

کارخانه های کشتی سازی متعددی در بندر سیراف و ساحل عمان، صور، عکّا، طرابلس، حیفا، اسکندریه، تونس و خوارزم وجود داشت

[46] یعقوبی، البلدان، ج1، ص327.

[47] یعقوبی، البلدان، ج1، ص338.

[48] یعقوبی، البلدان، ج1، ص351.

[49] یعقوبی، البلدان، ج1، ص360.

[50] ناصرخسرو، سفرنامه حکیم ناصرخسرو قبادیانی مروزی، ج1، ص65، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران 1363ش.

[51] ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج1، مقدمه، ص313ـ314.

[52] موریس دوما، تاریخ صنعت و اختراع، ج1، ص465ـ466، ترجمه عبداللّه ارگانی، تهران 1378ش.

[53] بشیر رمضان تلیسی و جمال هاشم ذویب، تاریخ الحضارهالعربیهالاسلامیه، ج1، ص178ـ184، بیروت 2002.

[54] بشیر رمضان تلیسی و جمال هاشم ذویب، تاریخ الحضارهالعربیهالاسلامیه، ج1، ص238، بیروت 2002.

[55] ابن سینا، معیارالعقول، ج1، ص41ـ62، چاپ جلال الدین همائی، تهران 1331ش.

[56] اسماعیل بن رزّاز جزری، مبانی نظری و عملی مهندسی مکانیک در تمدن اسلامی (الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعهالحیل)، ج1، ص233ـ 448، ترجمه و تحشیه محمدجواد ناطق، حمیدرضا نفیسی، و سعید رفعت جاه، تهران 1380ش.

[57] اسماعیل بن رزّاز جزری، مبانی نظری و عملی مهندسی مکانیک در تمدن اسلامی (الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعهالحیل)، ج1، ص479ـ489، ترجمه و تحشیه محمدجواد ناطق، حمیدرضا نفیسی، و سعید رفعت جاه، تهران 1380ش.

[58] بنوموسی، کتابالحیل، ج1، ص1ـ360، چاپ احمد یوسف حسن، حلب 1981.

[59] محمدبن معروف تقی الدین راصد، الطرق السنیه فی الآلات الروحانیه، قسم 2، باب 6، نسخه عکسی، در احمد یوسف حسن، تقی الدین و الهندسه المیکانیکیه العربیه، حلب 1976.

[60] محمد حافظ اصفهانی، سه رساله در اختراعات صنعتی: ساعت، آسیا، دستگاه روغنکشی (نتیجه الدوله)، ص 120ـ 160، چاپ تقی بینش، تهران 1350ش.

[61] بشیر رمضان تلیسی و جمال هاشم ذویب، تاریخ الحضارهالعربیهالاسلامیه، ج1، ص238، بیروت 2002.

کتب تألیف شده در علم حیل

احمدبن موسی بن شاکر (سده سوم) کتاب مشهور الحیل را تألیف کرده که نسخه هایی از آن باقی است و به انگلیسی و فارسی ترجمه شده است. کتابی دیگر نیز به نام قَرَسطون به وی نسبت داده شده است.

[62] ابن ندیم، الفهرست، ج1، ص331، (تهران).

[63] علی بن یوسف قفطی، تاریخ الحکماء، ج1، ص316، و هو مختصر الزوزنی المسمی بالمنتخبات الملتقطات من کتاب اخبارالعلماء باخبار الحکماء، چاپ یولیوس لیپرت، لایپزیگ 1903.

قَرَسطون به معنای قپان است و این اثر درباره تعادل وزنه ها و محورها، که مبنای ساخت قپان است، بحث میکند. بعدها ثابتبن قرّه نیز دو رساله درباره تعادل وزنه ها و اهرم ها نگاشت.

یکی دیگر از آثار بنوموسی (فرزندان موسیبن شاکر) که باقی مانده، رسالهای به نام وصف الآله التی تزمر بنفسها در وصف ابزار خودکار نیزنی است.

[64] بنوموسی، کتابالحیل، ج1، ص کط، چاپ احمد یوسف حسن، حلب 1981.

ابوعبداللّه محمدبن احمدبن یوسف کاتب خوارزمی (سده چهارم) در اثر جامع و جالب خود، مفاتیح العلوم، شرح اصطلاحات علمی از جمله علم حیل را آورده است.

[65] محمدبن احمد خوارزمی، مفاتیح العلوم، ج1، ص269ـ274، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت1404/1984.

ابوریحان بیرونی (سده چهارم و پنجم) در کتابهایش به مباحث مهمی از علم حیل پرداخته است.

وی در استیعاب الوجوه الممکنه فی صنعه الاصطرلاب،

[66] ابوریحان بیرونی، استیعابالوجوه الممکنه فی صنعه الاصطرلاب، ج1، ص219ـ228، چاپ محمداکبر جوادی حسینی، مشهد 1380ش.

تقویمی مکانیکی به نام حُقُّ القمر را شرح داده، که هیل توضیح مبسوطی درباره آن داده است.

ابوریحان بیرونی در الجماهر فی الجواهر

[67] ابوریحان‌ بیرونی، الجماهر فی الجواهر، ج1، ص250ـ 251، چاپ یوسف الهادی، تهران 1374ش.

[68] ابوریحان‌ بیرونی، الجماهر فی الجواهر، ج1، ص284، چاپ یوسف الهادی، تهران 1374ش.

[69] ابوریحان‌ بیرونی، الجماهر فی الجواهر، ج1، ص298، چاپ یوسف الهادی، تهران 1374ش.

[70] ابوریحان‌ بیرونی، الجماهر فی الجواهر، ج1، ص385، چاپ یوسف الهادی، تهران 1374ش.

[71] ابوریحان‌ بیرونی، الجماهر فی الجواهر، ج1، ص435، چاپ یوسف الهادی، تهران 1374ش.

اشاره های فراوانی به مبحث حیل کرده است، مثل صنعت فولادسازی که پیشتر اشاره شد، نوعی لباس غواصی که غواصان بغدادی به تن میکردند و با آن میتوانستند ساعتها تنفس کنند و زیر آب بمانند، جَزْع/ جَزْعه که سنگی است سخت و از آن مهره سوراخ دار دقیقی برای تنظیم جریان آبِ ساعت های آبی میساختند، آیینه های سوزان ارشمیدس، سنگ شکن برای آسیای خمیر کاغذ و سنگ معدن طلا، و ساخت مِنقاش.

ابوریحان بیرونی در الآثار الباقیه عن القرون الخالیه،

[72] ابو ریحان بیرونی، الآثارالباقیه عنالقرون الخالیه، ج1، ص262ـ263، چاپ ادوارد زاخاو، لایپزیگ 1923.

در تبیین علل وجود فواره های طبیعی، به شرح سازوکار سارقهالماء (یا آبدزدک، سیفون) و فواره های مکانیکی پرداخته

[73] محمدبن احمد خوارزمی، مفاتیح العلوم، ج1، ص272، چاپ ابراهیمابیاری، بیروت1404/1984.

و همچنین به نوعی چراغ خودکار اشاره کرده است.

از جمله نوشته های منسوب به بیرونی که باقی نمانده، کتابی است با عنوان مقاله فی تعبیر المیزان لتقدیر الاَزمان، درباره استفاده از ترازوی قپان در ساخت ساعت آبی.

[74] ابوریحان‌ بیرونی، فهرست کتاب های رازی و نام های کتاب های بیرونی، ج1، ص32، تصحیح و ترجمه و تعلیق از مهدی محقق، تهران 1371ش.

[75] لطف اللّه قاری، «الآلات المیکانیکیه فی تراثنا العلمی و موقع کتاب الرساله القدسیه»، ج1، ص57ـ58.

این نوع ترازو را خازنی

[76] عبدالرحمان خازنی، کتاب میزان الحکمه، ج1، ص153ـ162، حیدرآباد، دکن 1359.

با نام «میزانالساعات» به تفصیل شرح داده است.

علم حیل در قلمرو غربی سرزمین های اسلامی نیز توسعه یافت، چنانکه ابن خَلَف مرادی اهل اندلس در سده پنجم کتاب مهم الاسرار فی نتایج الافکار را نوشت. در 31 فصلِ این کتاب، درباره انواع وسایل خودکار، ساعتهای آبی و جیوه ای، ادوات جنگی، دستگاه های آبکشی و ساعت آفتابی بحث شده است.

این کتاب به ویژه به جهت معرفی چرخدنده های خورشیدیِ قادر به انتقالِ توان های بالا، که در ساعت های مکانیکی قابل استفاده اند، اهمیت دارد.

محمدبن أبیبکر الراشدی الأبری الاصفهانی نیز در این زمینه در سال 618 کتابی نوشته است.

[77] لطف اللّه قاری، «الآلات المیکانیکیه فی تراثنا العلمی و موقع کتاب الرساله القدسیه»، ج1، ص58.

[78] لطف اللّه قاری، «الآلات المیکانیکیه فی تراثنا العلمی و موقع کتاب الرساله القدسیه»، ج1، ص60ـ61.

در مبحث استخراج آبهای

شماره پشتیبانی برای ارسال اس ام اس : 09054791747